Afronding Poly2

Deze blogpost is door mij geschreven en met behulp van AI vloeiender gemaakt.

De klas heeft inmiddels de toets gemaakt. Vooraf wist ik al vrij goed hoe de kaarten zouden liggen: iedereen zou slagen, behalve één leerling. Dat klinkt hard, maar na weken lesgeven zie je patronen. Bij deze leerling sluit het startniveau gewoon niet aan bij de lessenserie. De basis in wiskunde en natuurkunde ontbreekt en zonder dat fundament wordt de rest een klim zonder houvast.

Waar dat precies vandaan komt, is lastig te zeggen. Soms zit het in de vooropleiding, soms in motivatie of simpelweg in aanleg. Als ik een mavo- of havo-klas zou onderwijzen, zou ik mijn energie anders verdelen. Dan zou er meer ruimte zijn om één leerling intensief te begeleiden richting overgangsnormen. Maar mijn studenten gaan straks werken binnen het technische domein van de Koninklijke Marine. Daar is geen ruimte voor gaten in basiskennis. Dan moet je stevig staan in wiskunde en natuurkunde.

Tijdens de lessen merkte ik al dat deze leerling de technische knobbel miste. Dat is geen oordeel over zijn persoon, maar een realistische inschatting van zijn veiligheid en die van anderen. Aan boord is er geen marge voor twijfel: verkeerde berekeningen of verkeerd inzicht kunnen gevaar opleveren. Dat zijn de rode vlaggetjes waar ik als docent alert op moet zijn.

Uiteraard heb ik niet stilgezeten. Voor deze leerling heb ik extra aandacht besteed. Ik heb het complete boek in een podcast van twintig minuten omgezet, met duidelijke leerdoelen en samenvattingen op papier. Toch laat de toets zien dat kerndoelen niet gehaald zijn. Zo werd er een rendement van meer dan 100% berekend – iets wat op meerdere manieren was uitgelegd als onmogelijk.

Het confronterende is dat sommige leerlingen een andere leervorm nodig hebben. Dat kan heel goed werken: vaak blijkt achteraf dat iemand die visueel of praktisch leert, een uitstekende technicus wordt. Zoals Ebbens & Ettekoven (2005) benadrukken: “Actieve werkvormen vergroten de betrokkenheid en het begrip, juist omdat ze aansluiten bij verschillende leerstijlen.” Dit is precies de reden waarom ik mijn lessen ook via podcasts of samenvattingen probeer aan te bieden.

Maar heel soms – en dat zijn de uitzonderingen – weet ik vanuit meer dan vijfentwintig jaar operationele ervaring op zee dat iemand beschermd moet worden tegen een carrière in het technische domein. Niet uit afwijzing, maar uit verantwoordelijkheid. Zoals Biesta (2012) schrijft: “Goed onderwijs is niet alleen kwalificeren, maar ook het nemen van verantwoordelijkheid voor socialisatie en persoonsvorming.” In dit geval betekent dat ook durven zeggen dat een leerling beter in een ander vakgebied tot zijn recht komt.

Dat betekent niet dat deze leerlingen verloren zijn voor Defensie. Integendeel: er zijn zoveel mogelijkheden om militair te zijn en te blijven. Zeker nu, met de behoefte aan meer dan 10.000 extra mensen, liggen er volop kansen. Waar ik wel kritisch op ben, is de reden waarom leerlingen soms toch door mogen gaan: de onderbezetting bij de technische dienst, die groter is dan bij andere dienstvakken. Daar kan ik in meegaan, maar tot op een punt. Zodra het een gevaar voor mens en omgeving oplevert, moeten er alternatieve mogelijkheden gezocht worden. Dat zijn secundaire en soms zelfs primaire rollen van mij als leraar.

Het vraagt ook om zorgvuldigheid: goed beargumenteren, literatuur gebruiken, en een duidelijke samenvatting van een leerling kunnen geven zonder oordeel of persoonlijke mening mee te laten wegen. Van den Berg & Blok (2011) benadrukken dat “het herkennen en doorbreken van misconcepties cruciaal is om realistische inschattingen te maken van de leerontwikkeling van leerlingen.” Dit sluit naadloos aan bij mijn taak om toetsresultaten niet alleen te zien als cijfers, maar als signalen.

Deze leerling heeft nog kansen om zich te herpakken. Zodra hij een actieve en gemotiveerde houding laat zien, zal ik hem ondersteunen met bijlessen.

Een toets zegt nooit alles, maar soms zegt het genoeg – en de rest ligt in hoe we samen verder gaan.

Literatuur om meer informatie op te halen en te verdiepen:

• Biesta, G. (2012). Goed onderwijs en de cultuur van het meten. Den Haag: Boom Lemma.

• Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2005). Actief leren: Handboek voor het ontwerpen van activerende werkvormen. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.

• Van den Berg, E., & Blok, H. (2011). Misconcepties bij natuur- en scheikunde: oorzaken en aanpak. Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen, 28(1), 3–23.