Formatief toetsen - portfolio

Taak

Mijn taak was om ondersteunende documenten te ontwikkelen die zowel leerlingen als instructeurs helpen. Enerzijds door taalcriteria en een beoordelingsmatrix op te stellen voor toetsen op MBO-2 niveau (met nadruk op taal op B1-niveau, korte vragen en eenvoudige woordkeuze). Anderzijds door concrete beoordelingsformulieren te maken voor blok 10 t/m 12 van elektrotechniek (Transformatoren, Ster/Driehoek, Synchroon/Asynchroon). Deze formulieren zijn gericht op formatieve toetsing: herkennen en benoemen, zonder rekenen, in een context die herkenbaar is aan boord.

Actie

Ik heb twee documenten opgesteld:

Taalcriteria & Beoordelingsmatrix: een controlelijst voor toetsconstructie, richtlijnen voor leerlingantwoorden, correctiecriteria per vraagtype en een rubric met niveaubeschrijvingen.

Formatieve beoordelingsformulieren: per blok een gestructureerd formulier met criteria, afvinklijsten, hulpvragen en scheepscontext. De formulieren maken duidelijk hoe instructeurs eenvoudige vragen kunnen stellen, welke kernbegrippen belangrijk zijn en hoe mondelinge of vage antwoorden toch voldoende beoordeeld kunnen worden.

Tijdens het opstellen heb ik nadrukkelijk gekozen voor korte zinnen, eenvoudige vraagstructuur, veel witruimte en herkenbare context. Daarnaast heb ik expliciet opgenomen dat eenvoudige bewoordingen van leerlingen voldoende zijn, mits de kern klopt. Zo sluit het document aan bij de praktijk in de klas.

Deze documenten zijn in te zien via deze link.

Resultaat

Met deze documenten heb ik een norm en criteria ontwikkeld die houvast bieden. Instructeurs krijgen hiermee concrete handvatten om formatief te toetsen zonder zich te verliezen in details van vaktaal of complexe berekeningen. Leerlingen krijgen de kans om hun begrip te tonen zonder direct vast te lopen op taal. Zelf ga ik de documenten actief gebruiken in mijn lesvoorbereidingen en toetsen, omdat ik merk dat een goede voorbereiding de helft van het werk is. Daarnaast heb ik de documenten aangeboden aan het Hoofd Opleidings Eenheid voor feedback en beoordeling, zodat er eventueel draagvlak ontstaat voor bredere toepassing.

Reflectie

Terugkijkend zie ik dat dit proces twee doelen heeft gediend. Enerzijds heb ik mijn eigen lespraktijk verrijkt met duidelijke en toepasbare toetsdocumenten. Anderzijds bied ik een hulpmiddel voor collega’s die zoeken naar structuur en criteria in hun beoordeling. Ik wil benadrukken dat dit niet bedoeld is als opgelegd kader voor de eenheid, maar als vrijwillige ondersteuning.

Wat ik geleerd heb, is dat taal net zo bepalend kan zijn voor succes als vakinhoudelijke kennis. Door de taalcriteria te versimpelen en de beoordelingscriteria expliciet te maken, geef ik studenten met beperkte taalvaardigheid toch een eerlijke kans. Voor de toekomst wil ik nog onderzoeken hoe ik digitale varianten (bijvoorbeeld invulbare formulieren) kan integreren en hoe ik feedbacksystemen kan koppelen aan deze documenten, zodat formatief toetsen een doorlopend onderdeel van leren wordt.