Vervangbaar door ai?

Reflectie – ben ik vervangbaar? AI en mijn rol als docent binnen defensie (STARR-structuur)

Situatie
Ik zit in mijn afstudeerjaar van de lerarenopleiding natuurkunde en geef les aan mbo-studenten binnen een militaire context. Mijn professioneel profiel ontwikkelt zich richting het ontwerpen en verzorgen van praktijkgerichte lessen aan boord voor de technische dienst. Tijdens het sporten (mag gewoon in de tijd van de baas!) bedacht ik me iets dat me niet meer losliet: in hoeverre ben ik als docent bijzonder vakgebied eigenlijk vervangbaar door AI?

Taak
Vanuit de defensieorganisatie is er een opdracht neergelegd om de duur van beroepsopleidingen te verkorten, zonder in te leveren op vakbekwaamheid. Dit betekent dat we kritisch moeten kijken naar welke lesonderdelen essentieel zijn, en waar ruimte zit voor innovatie. Tegelijkertijd hoorde ik via een artikel van het AD (2025) dat Microsoft in samenwerking met OpenAI onderzoek heeft gedaan naar beroepen die mogelijk vervangen worden door AI. De rol van docent stond daar verrassend genoeg wél tussen.

Actie

• Ik heb de bron gelezen en geanalyseerd: Microsoft en OpenAI stellen dat AI veel repetitieve en inhoudelijke taken van docenten zou kunnen overnemen (AD, 2025).

• Dit zette me aan tot reflectie over mijn eigen rol. Ik stelde mezelf de vraag: welke taken die ik uitvoer zijn daadwerkelijk vervangbaar, en welke juist niet?

• Ik bracht in kaart welke elementen van mijn lespraktijk sterk leunen op zintuiglijke waarneming, improvisatie, sociaal contact en militair-specifieke context. Denk aan het pedagogisch sturen van groepsgedrag, het inspelen op non-verbaal gedrag, en het begeleiden bij onvoorspelbare situaties aan boord, ook wel gedrag en houding van een militair benoemd. Door hiermee te navigeren raakte ik enigzins uit koers, voornamelijk door verwarring doordat ik weinig ervaring met AI in een professionele omgeving heb.

• Ik overweeg dit onderwerp voor te leggen aan mijn begeleider van NHL Stenden als mogelijke insteek voor een afstudeeronderzoek: de rol van AI in het verkorten van defensie-opleidingen zonder verlies van context en kwaliteit.

Resultaat (verwacht)
Deze reflectie heeft geleid tot het formuleren van een potentieel waardevolle onderzoeksvraag die aansluit bij actuele vragen binnen defensie én mijn eigen ontwikkeling als docent. Mijn voorlopige conclusie is dat AI zeker ondersteuning kan bieden bij het efficiënter maken van instructie en voorbereiding. Maar als het gaat om improvisatie, pedagogisch handelen en zintuiglijk contextueel onderwijs – met name in een militaire setting – blijft de menselijke factor voorlopig onmisbaar. De komende tijd onderzoek ik hoe AI ondersteunend kan zijn, zonder mijn functie als docent overbodig te maken.

Bronvermelding (APA)
AD. (2025, aug 04). Microsoft: AI-revolutie bedreigt veertig beroepen, verpleegkundigen en loodgieters buiten schot. https://www.ad.nl/buitenland/microsoft-ai-revolutie-bedreigt-veertig-beroepen-verpleegkundigen-en-loodgieters-buiten-schot~abc9f526/

ps, ik schrijf vanaf nu in STARR structuur en ben niet helemaal tevreden, het leest een beetje star. Ik ga dit beetje bij beetje aanpassen de komende weken.